Jakie zaburzenia można nią leczyć? Ile trwa leczenie? Co to znaczy poznawcza a co behawioralna? – na te pytania znajdziesz odpowiedzi w tym artykule.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest metodą leczenia różnego rodzaju problemów emocjonalnych, np. depresji, nerwicy, zaburzeń lękowych, lęku panicznego, różnego rodzaju fobii, stresu pourazowego, stresu przewlekłego, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, zaburzeń odżywiania, zaburzeń osobowości, a także trudności e relacjach w związku, rodzinnych i społecznych. 

Prekursorem terapii poznawczo-behawioralnej jest Aaron Beck – amerykański psychiatra, który stworzył ją w latach 60-tych.

Na czym polega terapia poznawczo-behawioralna?

Głównym założeniem terapii poznawczo-behawioralnej jest powiązanie pomiędzy myślami, emocjami a zachowaniem człowieka. Jest to metoda nastawiona pomoc w rozwiązaniu konkretnych trudności życiowych klienta i skupia się na jego bieżących celach, jednak czasem sięga się do zdarzeń z przeszłości, aby uświadomić wpływ działania środowiska rodzinnego na ukształtowanie się konkretnych przekonań i wzorców aktualnego zachowania.

Podstawą nurtu poznawczo-behawioralnego jest teza, że poprzez zmianę myślenia można osiągnąć zmianę nastroju i zachowania a poprzez analizę myśli automatycznych można dotrzeć do głębszych przekonań o sobie, świecie i innych ludziach. Przekonania te mogą być pozytywne, ale też i dysfunkcjonalne, czyli np. generujące lęki, podejrzliwość czy niską samoocenę. Podczas terapii w tym nurcie zyskuje się rozwój samoświadomości oraz kontrolę nad swoimi zachowaniami.

Ile trwa leczenie metodą poznawczo-behawioralną?

Jest ona określana jako krótkoterminowa, zwłaszcza w porównaniu z innymi rodzajami terapii, np. z psychoanalityczną czy psychodynamiczną. Trwa od kilku do kilkunastu tygodni przy spotkaniach odbywających się na ogół raz w tygodniu – terapia krótkoterminowa. Zdarza się, że trwa długoterminowo, czyli rok lub nawet dłużej – zależy to od głębokości problemu oraz zapotrzebowania i gotowości do zmiany. Cel terapii może się zmieniać w trakcie jej trwania, np. na początku można umówić się na krótkoterminową pracę nad lękiem, czy depresją, a potem na dłuższą pracę nastawioną na trwałą zmianę swojego myślenia oraz funkcjonowania w relacjach z ludźmi.

Terapia poznawcza – na czym polega?

Podczas terapii poznawczej odkrywamy schematy myślenia, którymi się kierujemy. Aby znaleźć przyczyny powstawania tych schematów, warto przyjrzeć się temu, co do nas mówili rodzice. Np. komunikaty: „jesteś leniwy” słyszane przez wiele lat od ważnych osób, stają się naszą własną „prawdą”. W ten sposób uczymy się krytycznego myślenia o nas samych.

Za pomocą technik terapii poznawczej odkrywamy, jak ukształtował się nasz sposób myślenia o nas, o ludziach i świecie. I np. okazuje się, że tendencje do katastrofizacji albo pesymistyczny sposób podejścia do życia mamy takie samo jak matka czy ojciec. Jeśli często rodzice przestrzegali nas przed niebezpieczeństwami, to chcąc nie chcąc nauczyli nas myślenia lękowego. Takie i inne „tajemnice” odkrywamy, a widząc podobieństwo do tego, jak widzieli świat nasi rodzice, zaczynamy rozumieć, dlaczego sami w taki a nie inny sposób interpretujemy różne sprawy.

Najważniejsze jest uświadomienie – praca poznawcza. Potem następuje decyzja, czy chcemy coś zrobić z tą wiedzą o sobie, np. czy chcemy zmienić dotychczasowe schematy myślenia?

Terapia behawioralna – jak przebiega?

Gdy boimy się wody, czy latania samolotem i jest to celem naszej terapii, to oprócz poznawczej pracy nad sposobem myślenia o danym problemie, wykorzystywane są techniki behawioralne pozwalające na oswojenie i całkowite przezwyciężenie lęku. Chodzi o oduczenie się negatywnych nawyków, np. unikania stresujących sytuacji a w to miejsce nauczenie się strategii bardziej przystosowawczych. W tej części procesu leczenia terapeuta w porozumieniu z pacjentem zleca mu zadania polegające na mierzeniu się z tym, co sprawiało do tej pory trudność. Zawsze jest to element przemyślanego przez terapeutę procesu.

Skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej

Skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej została potwierdzona wieloma badaniami klinicznymi. Efekty osiągnięte w terapii zostają na stałe, a pacjent jest wyposażony w techniki radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Zna swoje schematy myślowe, które go ograniczały oraz ma wypracowane nowe, które pomagają mu mierzyć się z przeszkodami życiowymi.

Poznawcza i behawioralna metoda leczenia jest uważana za najlepiej zbadaną klinicznie, dlatego też coraz więcej ludzi decyduje się na podjęcie terapii w tym właśnie nurcie.