W pracy jako psychoterapeuta spotykam się z osobami, które opowiadają o swojej silnej więzi z rodzicem. Na pozór wydaje się, że jest to wyjątkowa ich miłość, ale często po przyjrzeniu się tej relacji okazuje się, że jest to uwikłane związanie emocjonalne, które jest oparte na lęku i poczuciu winy dorosłego już dziecka. Osoby te, mimo iż są dorosłe, nie potrafią odciąć się mentalnie od rodzica, bo gdy tylko oddalą się choć trochę, czyli zajmą swoim życiem, to rodzic pokazując swoją nieporadność przyciąga ich uwagę i skutecznie wzbudza w nich poczucie winy.
Wikłający rodzic regularnie daje dziecku do zrozumienia, że bez niego nie poradzi sobie i wpaja, że obowiązkiem dzieci jest opieka nad rodzicami. Uwikłane dziecko ma zatem ciągłe poczucie strachu o rodzica i winy, gdy nie wywiąże się z „przykazań”, gdyż nie chce być wyrodnym synem/córką.
Przykłady zachowań dorosłego dziecka uwikłanego w relację z rodzicem:
- rezygnuje ze swojego życia prywatnego, ponieważ „musi” być blisko rodzica, aby w razie potrzeby pomóc (nie mówię tu o sytuacji wyjątkowej, np. chorobie rodzica, kiedy normalne jest to, że życie rodziny przeorganizowuje się tak, aby dać wsparcie choremu),
- nie korzysta z możliwości oddzielnego zamieszkania,
- często zapewnia rozrywki rodzicowi i towarzyszy mu w nich,
- wyjeżdża z rodzicem na urlopy,
- wspiera finansowo rodzica, często bez wiedzy swojego współmałżonka/partnera,
- dzwoni lub odbiera telefony od rodzica kilka lub kilkanaście razy dziennie,
- odwiedza rodzica kilka razy w tygodniu, jest na każde jego żądanie,
- życie prywatne dostosowuje do potrzeb rodzica,
- w kłótniach ze współmałżonkiem broni i trzyma stronę rodzica.
Przyczyny uwikłanej relacji rodzica z dzieckiem
Rodzic wikła emocjonalnie swoje dziecko, gdy:
- jest samotny a w swoim małżeństwie był w roli podległej i słabszej,
- nie ma swoich zainteresowań i hobby,
- przeżywa dużo lęku przed samotnością i ma niską samoocenę,
- prezentuje cechy narcystyczne, egoistyczne a czasem wręcz despotyczne.
Skutki tkwienia w relacji uwikłanej
W efekcie rodzic wchodzi w rolę podopiecznego, dziecko zaś przejmuje rolę opiekuna – „partnera” swojego rodzica. Obie strony przyzwyczajają się do swoich ról i nie widzą, że taki styl życia uniemożliwia rozwój ich obu.
Uwikłane dorosłe dziecko uczy się nadmiernej odpowiedzialności i poświęcania się dla innych, ponieważ tkwi w mentalnym schemacie życia dla innych a nie dla siebie. Nie umie w pełni żyć własnym życiem, często nie jest w stanie znaleźć sobie stałego partnera, gdyż żaden z nich nie wytrzymuje ciągłego bycia na drugim planie. Jeżeli nawet uda mu się stworzyć własny związek, to dopuszcza się zaniedbywania go, co generuje konflikty a nawet rozpad, ponieważ żyje w trójkącie ze współmałżonkiem i rodzicem.
Z powodu przeciążenia odpowiedzialnością i stresem, poczuciem winy oraz niespełnienia mogą wykształcić się u uwikłanego dziecka zaburzenia depresyjno-lękowe lub nerwice.
Jak nie być toksycznym rodzicem dla swojego dziecka?
Rodzice powinni wychować swoje potomstwo tak, aby mogło ono swobodnie kierować swoim życiem, bez poczucia winy, że rodzic spędza czas sam w domu. Dziecko nie dorasta po to, aby wejść w rolę opiekuna, „partnera” czy „służby” matki lub ojca! Taki obraz relacji jest przykładem wielkiego egoizmu rodzica.
Rodzice przez całe lata bycia w swojej roli dają dzieciom przykład stylem życia, postawą, światopoglądem. Jeśli zatem jako rodzice chcemy, aby nasze dzieci były samodzielne, zrealizowane i szczęśliwe, to tak właśnie żyjmy! Dążmy do samorealizacji i spełnienia a przy tym dajmy dzieciom miłość i akceptację ich decyzji życiowych. Pamiętajmy, że nasza nieporadność nikomu tak naprawdę nie służy.
Nie jest łatwo być obiektywnym co do własnego stylu wychowawczego. Dlatego też warto poszerzać swoją wiedzę i świadomość wpływu relacji rodzinnych na kształtowanie się osobowości dzieci, czytać poradniki, chodzić na warsztaty dla rodziców lub po prostu do psychologa po porady. Obecnie jest wiele możliwości, aby w porę coś zauważyć i zmienić. Wystarczy chcieć z tych dobrodziejstw skorzystać.